سپندارمذگان جشنی است که به ایران باستان برمی‌گردد و امروزه معادل 23 فوریه یا 5 اسفند می‌باشد. چنانکه یکی از دانشمندان نامدار ایرانی، ابوریحان بیرونی، در کتابش "آثار الباقیه" مطرح کرده است، ایرانیان باستان این روز را برای بزرگداشت زن و زمین جشن می‌گرفتند.
تاریخچة سپندارمذگان
در گاه شماری های مختلف ایرانی، علاوه بر ماه‌ها، روزهای ماه نیز نام خاص خود را داشتند. روز پنجم هر ماه "سپندارمذ" نام داشت که لقب ملی زمین و به معنای گستراننده، مقدس و متواضع است. زمین نیز در ایران نماد عشق است، چرا که بدون توجه به نژاد و رنگ و زیبایی، با فروتنی مانند یک مادر به همة انسان‌ها عشق می ورزد و از آنها محافظت می‌کند.
یک بار در هر ماه، نام ماه و روز یکی می‌شد و در آن روز مردم جشنی با همان نام برگزار می‌کردند. برای مثال روز شانزدهم هر ماه "مهر" نام داشت، بنابراین در روز شانزدهم ماه مهر جشنی به نام "مهرگان" برگزار می‌شده است.
روز آبان از ماه آبان، روز جشن "آبانگان" بوده است که جشن ستایش آب بوده است، روز آذر از ماه آذر، روز جشن "آذرگان" بوده است که جشن ستایش آتش بوده است و پنجمین روز از دوازدهمین ماه (اسفند) روز جشن "سپندارمذگان" بوده است که جشن ستایش زن و زمین بوده است.
اختلاف در زمان برگزاری جشن
در ایران باستان، حدود بیست قرن پیش از تولد مسیح، آریایی‌ها جشنی در ستایش عشق با نام "سپندارمذگان" برگزار می‌کردند. این روز در تقویم زرتشتی 5 اسفند می‌باشد، اما از آنجایی که در تقویم ایرانی جدید 6 ماه اول سال 31 روز دارند، این جشن روز 29 بهمن برگزار می‌شود.
آئین و رسوم
در این روز مردان به همسران خود هدیه می‌دادند و بانوان خانواده را روی تخت شاهی می‌نشاندند و از آنها اطاعت می‌کردند. همچنین در آن روز مردان کارهای خانه را به عهده می‌گرفتند تا اهمیت و سختی کار خانم‌های خانه‌دار را درک کنند. این جشن بیشتر مانند یادآوری برای مردان بود که به همسران و مادران خود احترام بگذارند و از آنجایی که این جشن تا مدت‌ها ادامه داشت و بسیار باشکوه برگزار می‌شد، مسئلة احترام به بانوان مدام به مردان گوشزد می‌شد.
